Πώς φτάσαμε στην επί Covid19 εποχή

Πολλοί συνάνθρωποι μας, έχουν χάσει τη ζωή τους από τη νόσο Covid19, άλλοι ακόμα παλεύουν να ξεπεράσουν τα συμπτώματα της και οι «τυχεροί» από εμάς που δεν έχουμε νοσήσει ακόμα, χάσαμε τον ύπνο και την καθημερινότητα μας.

Στις μέρες μας, όλα φαίνεται να περιτριγυρίζονται γύρω από τον κορονοϊό. Θέλοντας και μη, πληθώρα πληροφοριών σχετικά με τον ιό SARS-COV2 φτάνει στα αυτιά μας. Αρκετές από αυτές όμως φέρουν χαρακτηριστικά «σπασμένου τηλεφώνου» ακόμα και παρανοϊκές θεωρίες συνωμοσίας. Νυχτερίδες, παγκολίνοι, βιοτρομοκρατία και άλλα πολλά γράφτηκαν, ακούστηκαν και αναμεταδόθηκαν από ΜΜΕ και κοινωνικά δίκτυα και εμείς στον πανικό μας (δικαιολογημένα) απορροφάμε ασυνείδητα πληροφορίες σαν σφουγγάρια, παραμερίζοντας το φίλτρο της λογικής.

Ξεκαθαρίζοντας το τοπίο της παραπληροφόρησης

• Νόσος Covid19 – Τι εννοούμε με αυτόν τον όρο;

Ορίζεται ως μια ήπια έως σοβαρή αναπνευστική ασθένεια που προκαλείται από κορονοϊό (σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο), μεταδίδεται κυρίως από επαφή με μολυσματικό υλικό (π.χ. από σταγονίδια του αναπνευστικού) ή αντικείμενα και επιφάνειες που έχουν μολυνθεί από τον ιό, και χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα από πυρετό, βήχα και δύσπνοια ενώ μπορεί να εξελιχθεί σε πνευμονία και αναπνευστική ανεπάρκεια [1].

• Από πού προήλθε ο ιός;

Βάσει πληθώρας επιστημονικών ερευνών και συγγραμμάτων [2 – 5], η μετάδοση του ιού SARS–COV2 από τα άγρια ζώα στον άνθρωπο αποτελεί πιθανή (και λογική) εξήγηση της σημερινής κατάστασης, χωρίς βέβαια να αποκλείεται άλλος τρόπος επαφής ή γεφύρωσης με τον άνθρωπο. Βέβαια, τον τελευταίο καιρό γίνεται μια τεράστια συζήτηση  αναφορικά με την πιθανή «απόδραση» του ιού από εργαστηριακή μονάδα, θέμα στο οποίο δεν θα τοποθετηθώ χωρίς απτά και εμπεριστατωμένα στοιχεία. Στο άρθρο αυτό παρατίθεται ο πιθανός φυσικός μηχανισμός μετάδοσης του ιού.

• Πώς μεταδίδεται ο ιός;

Υπάρχουν παθογόνοι μικροοργανισμοί (ιοί, βακτήρια, μύκητες, παράσιτα)  που προκαλούν ασθένειες σε ανθρώπους από τα ζώα. Βέβαια, δεν είναι όλες οι ζωικές ασθένειες μεταδοτικές στον άνθρωπο, αλλά ορισμένα παθογόνα μπορούν να μεταδοθούν στον άνθρωπο κάτω από ορισμένες συνθήκες. Μία όχι και τόσο γνωστή σε εμάς συνθήκη, αποτελούν οι «γέφυρες μετάδοσης». Αυτές οι «γέφυρες» μπορούν να συνδέσουν τα ζώα με τον άνθρωπο ή και το αντίθετο, και μια ζωική επιδημία να γίνει ανθρώπινη επιδημία (σε τοπικό επίπεδο) ή ακόμα και πανδημία (σε παγκόσμιο επίπεδο) [2 – 5], όπως στην περίπτωση του ιού SARS-COV2.

Ζωονοτικές ασθένειες ή ζωονόσοι ονομάζονται οι ασθένειες που μεταδίδονται ανάμεσα στα ζώα και τον άνθρωπο [6].

Οι γέφυρες μετάδοσης ασθενειών κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες (βλ. Εικόνα 1) και επιτυγχάνονται μέσω: (α) της κατανάλωσης τροφής, (β) της επαφής με ζώα, (γ) της διάδοσης μέσω φορέων (π.χ. τα κουνούπια) και (δ) του αέρα και του νερού.

Εικόνα 1: Τρόποι μετάδοσης ζωονοτικών ασθενειών [Εικόνα Βιοαίρεσις].

Ποιά είναι η επικρατέστερη θεωρία γέφυρας μετάδοσης του SARS-COV2 ανάμεσα στα ζώα και τον άνθρωπο; Μελέτες, αναφέρουν ότι η κατανάλωση ζωικών προϊόντων από νυχτερίδες και παγκολίνους αποτελεί την επικρατέστερη γέφυρα μετάδοσης του ιού SARS-COV2, ανάμεσα σε ζώα και άνθρωπο (βλ. Εικόνα 2) [2, 4, 5].

Οι ζωονοτικές ασθένειες (ζωονόσοι) που µεταδίδονται από άλλες πηγές εκτός των τροφίµων, ιδίως από πληθυσµούς άγριων ζώων και κατοικιδίων ζώων, αποτελούν πηγή ανησυχίας [9].

Εικόνα 2: Η κατανάλωση ζωικών προϊόντων από νυχτερίδες και παγκολίνους αποτελεί την επικρατέστερη γέφυρα μετάδοσης του ιού SARS-COV2, ανάμεσα σε ζώα και άνθρωπο.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα ασθενειών που φτάνουν στον άνθρωπο μέσω γεφυρών μετάδοσης, είναι η Γρίπη των Πτηνών, η Γρίπη των Χοίρων, ο Τύφος, η Λεϊσμανίαση, η Λύσσα, η Αλλαντίαση, η Διροφιλαρίωση, η Τοξοπλάσμωση κ.α [9].

Τα παραπάνω παραδείγματα ασθενειών όμως δεν μας τρομάζουν εξίσου με τον κορονοϊό. Γιατί παρατηρείται αυτό στη σημερινή μας κοινωνία; Ίσως, η έλλειψη γνώσης μιας κατάστασης να συνεπάγεται στο μυαλό μας με την απουσία της. Σίγουρα η επιλεκτική πληροφόρηση που παρατηρείται από τα ΜΜΕ συνδράμει στο να φαντάζει ο ιός του SARS-COV2 σαν κάτι νέο, πρωτόγνωρο και αδιανόητο για τα σύγχρονα δεδομένα της υγειονομικής μας κατάστασης. Αυτό με τη σειρά του γεννά φόβο και πανικό, κάτι που φαίνεται να εξαπλώνεται γρηγορότερα από τον ιό.

Σε καμία περίπτωση όμως, δεν πρέπει να υποβαθμίσουμε τη σοβαρότητα της σημερινής υγειονομικής κατάστασης, ούτε να υποτιμήσουμε τη δυναμικότητα του ιού. Σκοπός είναι να αναπτύξουμε κριτική σκέψη ώστε να αναγνωρίζουμε την εγκυρότητα των πηγών από όπου προέρχονται κάποιες πληροφορίες.

• Από πότε υπάρχει ο ιός SARS-COV2;

Ο ιός του SARS-COV2 κυκλοφορεί εδώ και χρόνια (άγνωστο μέχρι στιγμής πόσα) ανάμεσα στα άγρια ζώα και μέχρι πρόσφατα δεν είχε επηρεάσει τον ανθρώπινο πληθυσμό, τουλάχιστον στο βαθμό που γνωρίζουμε σήμερα [3, 4]. Οι κάτοικοι της φερόμενης χώρας προέλευσης του ιού, τρέφονται εδώ και εκατοντάδες χρόνια με άγρια ζώα και συγκεκριμένα με τα «ενοχοποιημένα» είδη, χωρίς ποτέ να αναφερθεί τέτοιου είδους μετάδοση (Για όσους έκαναν μορφασμό αηδίας να σας θυμίσω ότι οι Κύπριοι, Κρητικοί και Γάλλοι λατρεύουν τα σαλιγκάρια!!!).

• Γιατί όμως προέκυψε τώρα η μετάδοση του SARS-COV2 στον άνθρωπο;

Μια πιθανή απάντηση κείτεται στην εγγύτητα ανθρώπων και μικροοργανισμών. Ίσως να βρήκαμε τη «δεξαμενή» του ιού και ήρθαμε σε επαφή με αυτόν μέσω της κατανάλωσης ξενιστών ή/και μέσω της επαφής με φορείς του ιού. Η επεκτατική φύση του ανθρώπου, η μανία εξάπλωσης του και η αχόρταγη όρεξη του για περισσότερα και πιο ιδιαίτερα υλικά από το περιβάλλον, τον οδήγησε πιό κοντά σε ιούς και άλλους μικροοργανισμούς που άλλοτε δεν θα διασταυρώνονταν οι δρόμοι τους.

Καταληκτικό σχόλιο

Όταν εισβάλλουμε στα όρια των άγριων ζώων, όταν διαταράσσουμε τις φυσικές ισορροπίες, όταν υποβαθμίζουμε τα ενδιαιτήματα κάθε λογής ζώντων οργανισμών, εξωθώντας τους από το φυσικό τους περιβάλλον, ταυτοχρόνως καταστρέφουμε και τα φυσικά καταφύγια των παθογόνων μικροοργανισμών [5].

Η φύση όμως πάντα θα απαντάει με το φαινόμενο της ανάδρασης. Για κάθε δράση που δέχεται, φυσική ή ανθρωπογενή, δημιουργεί μια αντίδραση προσπαθώντας πάντα να επανέλθει στην προηγούμενη της κατάσταση. Εμείς οι ίδιοι βρεθήκαμε πιό κοντά σε μέχρι πρότινος άγνωστους ιούς, εμείς οι ίδιοι καταστρέψαμε τις φυσικές παγίδες και λεκάνες συγκράτησης παθογόνων, εμείς οι ίδιοι ανοίξαμε το κουτί της Πανδώρας.

Τροφή για σκέψη: «Ποιος θα επωφεληθεί περισσότερο από τον περιορισμό των ανθρώπινων διεργασιών;»

Προτεινόμενο βιβλίο: INFERNO, Dan Brown, 2013, ISBN: 978-0-385-53785-8

Προτεινόμενη ταινία: Inferno, Ron Howard, 2016

Πηγές

1. COVID-19 [Internet]. Merriam-webster.com. [cited 2021 Aug 17]. Available from: https://www.merriam-webster.com/dictionary/COVID-19
2. Jo WK, de Oliveira-Filho EF, Rasche A, Greenwood AD, Osterrieder K, Drexler JF. Potential zoonotic sources of SARS-CoV-2 infections. Transbound Emerg Dis. 2020 Oct 9:10.1111/tbed.13872. doi: 10.1111/tbed.13872. Epub ahead of print. PMID: 33034151; PMCID: PMC7675418.
3. Kim CH. SARS-CoV-2 Evolutionary Adaptation toward Host Entry and Recognition of Receptor O-Acetyl Sialylation in Virus-Host Interaction. Int J Mol Sci. 2020 Jun 26;21(12):4549. doi: 10.3390/ijms21124549. PMID: 32604730; PMCID: PMC7352545.
4. Dhama K, Patel SK, Sharun K, Pathak M, Tiwari R, Yatoo MI, Malik YS, Sah R, Rabaan AA, Panwar PK, Singh KP, Michalak I, Chaicumpa W, Martinez-Pulgarin DF, Bonilla-Aldana DK, Rodriguez-Morales AJ. SARS-CoV-2 jumping the species barrier: Zoonotic lessons from SARS, MERS and recent advances to combat this pandemic virus. Travel Med Infect Dis. 2020 Sep-Oct;37:101830. doi: 10.1016/j.tmaid.2020.101830. Epub 2020 Aug 2. PMID: 32755673; PMCID: PMC7396141.
5. Wong G, Bi YH, Wang QH, Chen XW, Zhang ZG, Yao YG. Zoonotic origins of human coronavirus 2019 (HCoV-19 / SARS-CoV-2): why is this work important? Zool Res. 2020 May 18;41(3):213-219. doi
6. Zoonotic Diseases [Internet]. Cdc.gov. 2020 [cited 2021 May 28]. Available from: https://www.cdc.gov/onehealth/basics/zoonotic-diseases.html
7. Europa.eu. [cited 2021 May 28]. Available from: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32003L0099&from=EN
8. Cdc.gov. [cited 2021 May 28]. Available from: https://www.cdc.gov/onehealth/images/zoonotic-diseases-spread-between-animals-and-people.jpg
9. ΟΔΗΓΙΑ 2003/99/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 17ης Νοεμβρίου 2003 για την παρακολούθηση των ζωονόσων και των ζωονοσογόνων παραγόντων, για την τροποποίηση της απόφασης 90/424/ΕΟΚ του Συμβουλίου και την κατάργηση της οδηγίας 92/117/ΕΟΚ του Συμβουλίου. Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. L 325/31. 12.12.2003: 10.24272/j.issn.2095-8137.2020.031. PMID: 32314559; PMCID: PMC7231470.