Τί αποτελεί το χρωμόσωμα;

Το DNA είναι η χημική ουσία από την οποία παράγονται τα γονίδια και η θέση του DNA στα χρωμοσώματα αποκαλύφθηκε μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα.

Το χρωμόσωμα είναι μια οργανωμένη δομή από ένα εξαιρετικά μακρύ θραύσμα σφιχτά τυλιγμένου DNA, στο οποίο υπάρχουν εκατοντάδες, ακόμη και χιλιάδες γονίδια.

Αυτή η διάταξη λαμβάνει χώρα μόνο όταν το κύτταρο πρόκειται να αναπαραχθεί. Τότε είναι που το γενετικό υλικό του κυττάρου συμπυκνώνεται και ομαδοποιείται σε ένα ή περισσότερα χρωμοσώματα. Υπό κανονικές συνθήκες, το DNA σχηματίζει ένα νηματοειδές υλικό που απλώνεται σε ολόκληρο τον πυρήνα του κυττάρου και είναι γνωστό ως χρωματίνη. Σε αυτή την κατάσταση, ερμηνεύει τις βιολογικές οδηγίες που περιέχει (γονίδια). Το DNA ενός κυττάρου έχει μήκος γύρω στα δύο μέτρα και πλάτος δύο νανόμετρα (χιλιάδες εκατομμυριοστά του μέτρου). Εαν μεγεθύναμε το μέγεθος του DNA ενός και μόνο κυττάρου, ώστε το πλάτος του να αντιστοιχεί με μίας κασέτας,  τότε το μήκος του θα ήταν όσο και η απόσταση από τη Λευκωσία μέχρι τη Θεσσαλονίκη!

Ο έλεγχος και η μελέτη του ανθρώπινου καρυότυπου (αναφέρεται στο σύνολο των χρωμοσωμάτων ενός ατόμου) είναι μια πολύ σημαντική εξέταση με την οποία γίνεται αντιληπτός ο αριθμός των χρωμοσωμάτων και τυχόν ανωμαλίες, όχι μόνο στον αριθμό αλλά και στην κατασκευή τους. Ο ανθρώπινος καρυότυπος αποτελείται από 46 χρωμοσώματα, εμφανίζονται σε 23 ζεύγη από τα οποία τα 22 ζεύγη ονομάζονται αυτοσωμικά ενώ το 23ο ζεύγος απαρτίζει τα φυλοκαθοριστικά χρωμοσώματα, δηλαδή τα χρωμοσώματα που καθορίζουν το φύλλο του ατόμου.

Εικόνα 1: Καρυότυπος ενός ανθρώπινου κυττάρου.

Εικόνα 2: Διαφορετικά στάδια της Μίτωσης, όπου βλέπουμε το DNA να απλώνεται στον πυρήνα με σχήμα νηματοειδές κατά τη Μεσόφαση, ενώ ακολούθως στο ξεκίνημα της Κυτταρικής Διαίρεσης (Πρόφαση) διακρίνουμε το σχηματισμό των χρωματοσωμάτων.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Genes that escape silencing on the second X chromosome may drive disease (The Scientist)

Πηγή εικόνας 1: Normal human male karyotype (Dreams Time)

Πηγή εικόνας 2: Κεφάλαιο Αναπαραγωγής (ΟΕΛΜΕΚ)